Dünyayı verelim çocuklara hiç değilse bir günlüğüne
allı pullu bir balon gibi verelim oynasınlar
oynasınlar türküler söyleyerek yıldızların arasında
dünyayı çocuklara verelim
kocaman bir elma gibi verelim sıcacık bir ekmek somunu gibi
hiç değilse bir günlüğüne doysunlar
dünyayı çocuklara verelim
bir günlük de olsa öğrensin dünya arkadaşlığı
çocuklar dünyayı alacak elimizden
ölümsüz ağaçlar dikecekler

Nazım Hikmet

Oyun Nedir?

Oyun, çocuğun kendi isteğiyle giriştiği, eğlendirici ve eğitici tarafı olan etkinliklerdir. Çocuğun zihinsel, bedensel, duygusal ve sosyal gelişimine olumlu yönde katkı sağlar. Hayatı öğrenmesine olanak sağlayan en uygun yoldur. Doğduğu andan itibaren gelişim düzeyine ve becerilerine uygun olarak farklı şekillerde oyun aktivitesi görülür.

Hurwitz, oyunları şu şekilde sınıflandırmıştır:

• Pratik oyunlar: Eğlence amaçlı tekrarlı hareketlerle oynanan oyunlardır (kumla, suyla oynamak gibi).
• Yapı oyunları: Çocukların malzemelerle yeni şeyler inşa ettikleri oyunlardır.
• Yuvarlanma oyunları: Bedensel olarak aktif olabildikleri hareketli oyunlardır.
• Drama oyunları: Çocukların bir kimseyi canlandırarak, belli öykülerle “miş gibi” yaparak oynadığı oyunlardır.
• Kurallı oyunlar: Belirli kuralları olan oyunlardır.

Tüm bu oyunlar belirli becerilerin kazanımını gerektirir. Çocuklar, gelişimsel olarak sahip oldukları becerilere uygun oyunları tercih ederler.

Oyunun Önemi

Oyun, çocukları hayata hazırlayan, kendisini ve toplumu tanımasını sağlayan, farklı gelişim basamaklarına katkı sağlayan aktif öğrenme araçlarıdır. Gross, oyunun çocuklar için bir ihtiyaç olduğunu ve hayat boyunca kullanacağı becerileri kazandırdığını ifade etmiştir. Oyun çocuğun:

• Zihinsel gelişimine katkı sağlar.
• Motor becerilerini tanımasını ve geliştirmesini sağlar.
• Bilişsel becerilerini güçlendirir (problem çözme, muhakeme, dikkat, hafıza, dil gelişimi).
• Sosyal becerilerini arttırır (iş birliği yapma, paylaşma, yardım alma, sorumluluk üstlenme).
• Duygusal gelişimine fayda sağlar (duygularını ifade etme, kontrol etme, deneyimleme).
• Enerjisini etkin bir şekilde kullanmasına yardımcı olur.
• Toplumsal kuralları öğrenmesini sağlar.
• Hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirir.
• Öz güven kazanmasına destek olur.
• Bağımsız hareket etmeyi öğretir.

Gelişime Göre Oyun

Yavuzer, oyunu gelişimsel olarak sınıflandırmıştır:

• (0-2 yaş) Tek başına oyun: Çocuklar bu dönemde bireysel oyunları tercih eder. Duyulara odaklandıkları için işitsel, dokunsal ve görsel uyaranları içeren oyuncaklarla oynarlar.
• (2-4 yaş) Paralel oyun: Çocuklar aynı ortamda oyun oynasalar da birbirleriyle etkileşim kurmadan, bağımsız faaliyetlerini sürdürürler.
• (4-6 yaş) Kollektif oyun: Birlikte oyun oynama başlar. Taklit ve grup oyunları yaygınlaşır.
• (6 yaş ve üzeri) Kurallı oyun: Çocuklar kurallara uymaya başlar ve futbol, istop gibi kurallı oyunları tercih eder.

Oyuncak Seçimi Nasıl Yapılmalı?

Oyuncak seçiminde en önemli kriterlerden biri çocuğun yaşıdır. Yaş, çocuğun gelişimsel seviyesini belirler ve uygun becerileri kazandıracak oyuncakların tercih edilmesini sağlar. Önerilen oyuncaklar şunlardır:

• 0-2 yaş: Duyuları uyaran çıngırak, zil, resimli kartlar.
• Yürümeye başlayan çocuklar: Legolar, küpler, plastik mutfak eşyaları.
• Okul öncesi dönem: Boyama kitapları, meslek setleri, oyun hamurları, müzikli oyuncaklar.
• Okul dönemi: Kurallı oyunlar, kutu oyunları, top, zihinsel gelişime katkı sağlayan materyaller.

Oyuncaklar, çocuğun yaratıcılığını ve hayal gücünü geliştiren, tekrar tekrar oynamak isteyeceği şekilde seçilmelidir.

Oyun ve Ruhsal Gelişim

Winnicott, oyun oynayabilen, yaratabilen ve çatışmalarla baş edebilen bireyleri sağlıklı olarak tanımlamıştır. Oyun, her yaşta insanın ruhsal gelişimi için önemlidir. Ferdinand Stangel de bu durumu şu sözleriyle ifade etmiştir:

“Zavallı insan, oyun oynama neşesinden yoksun olandır.”

Oyun, insanın içindeki neşeyi, çocuksu tarafını ortaya çıkarır. Neşe ve eğlence, bireyin yaşam kalitesini yükselten ve iyileştirici etkisi olan unsurlardır.

Kaynakça

• Haluk Yavuzer. (t.y.). Çocuğunuzun İlk 6 Yılı.
• Uğur A. Memiş & S. A. (2012). Erken Çocukluk Döneminde Oyun. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 143-149.
• İpek Akıl, A. E., Özge Yılmaz. (2004). Oyun, Oyuncak ve Çocuk. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 39-42.